BLOG || Technologische innovatie gaat, anders dan de naam doet vermoeden, grotendeels niet over technologie, maar over de bereidheid van mensen om iets op een andere manier te doen. Succesvol innoveren heeft dus minder te maken met de toegang tot subsidie of het vinden van een goede IT-leverancier en des te meer met een gedeelde visie en intrinsieke veranderbereidheid van de betrokken mensen.
Dit blog is geschreven door Sanne Kok – programmamanager SET-up
Bij de vier rondetafelsessies tijdens de Slimme Zorg Estafette, en de gesprekken die ik daarvoor en daarna voerde, merkte ik dat de behoefte aan een eerlijk gesprek over implementeren van digitale zorg groot is. Het eerlijke gesprek staat voor mij voor het voeren van een dialoog met vragen die dieper op thema´s in gaan en het goed luisteren naar de antwoorden die gegeven worden. Mensen willen en kunnen vertellen waar het schuurt en waar ze tegenaan lopen, men wil wel vertellen wat er werkt en wat mooie en waardevolle lessen zijn geweest. Er wordt alleen veel te weinig naar gevraagd en veel te weinig naar geluisterd.
Waarom voert men deze dialoog nog zo weinig in de zorg?
Dat heeft volgens mij meerdere redenen. De zorg is gestoeld op een hiërarchisch georiënteerd dokters systeem, eentje waar in de basis minder plek is voor het delen van ervaringen, zeker niet van ‘mislukte’ ervaringen. Het is vooral gericht op het kunnen leveren van hoogwaardige ‘productie gedreven’ zorg in een overwegend competitief systeem, waar bijvoorbeeld een succesvolle business case niet zomaar kan of mag worden gedeeld met anderen. Er is een duidelijke grens tussen de situatie binnen de muren en de uitingen buiten de muren. Daarbij is ook de tendens van not invented here nog steeds aanwezig: men neigt sneller naar het wiel opnieuw uit te vinden binnen de eigen organisatie, in plaats van slim toe te passen wat er elders gebeurt. Tenslotte zijn we met elkaar zo hard bezig om de voortrazende trein bij te houden om de zorg te kunnen leveren die gevraagd wordt (nu met corona is dat explosief toegenomen, maar ook voor Corona stond de zorg bijna constant onder druk), dat we te weinig tijd nemen om te reflecteren op de vraag of dat wat we aan het doen zijn, ook het juiste is.
Waarom is het voeren van de dialoog, dat eerlijke gesprek op dit moment zo belangrijk?
Het maakt inzichtelijk hoeveel we met elkaar eigenlijk al weten. Het valt me op hoeveel waardevolle lessen en hoeveel oplossingsrichtingen we met elkaar al kunnen verwoorden. De bestaande en aanwezige kennis is zo groot, alleen we doen er nog zo ontzettend weinig mee. Het opbouwen van communities, het verbinden van mensen en het ophalen en delen van deze geleerde lessen en bestaande kennis is belangrijk voor de opbouw en verdere ontwikkeling van ons community awareness.
Het helpt ons ook bij het analyseren van de bestaande schuurplekken in een organisatie. Door te verdiepen op de schuurplekken kom je sneller tot de kern (het vuur) van de knelpunten. Deze knelpunten zijn plekken waar implementaties kunnen vastlopen en deze knelpunten zijn best wel taai en complex. Maar we laten echt iets liggen wanneer we niet durven luisteren naar de knelpunten die de mensen ervaren in het zorgproces. Het bieden van ruimte om dit vuur te benoemen, geeft ruimte om betrokken te raken bij dat wat er nodig is om te veranderen. Het beeld dat knelpunten eigenlijk de groeipunten zijn voor de mens en haar organisatie, kan helpen om het te plaatsen in het juiste perspectief.
Het vragen naar oplossingsrichtingen op het eerder genoemde vuur die de mensen zelf aandragen, zorgt voor de aanzet van intrinsieke motivatie. Wanneer er vervolgens de vrijheid ervaren wordt om mensen (bottum up) te betrekken bij het proces en zo onderdeel te worden van een gewenste verandering die met elkaar tot stand wordt gebracht, draagt bij aan het gevoel van erbij horen, gezien worden en waardevol te zijn. Deze sense of coherence is van groot belang voor het opbouwen van breed draagvlak en een beweging om het met elkaar anders te gaan doen.
“Het gebruik van technologische innovatie gaat dan voor een heel groot deel niet om technologie, maar om het besef wat we er zelf mee kunnen bereiken.”
– Sanne Kok, Programmamanager – VitaValley
Het eerlijke gesprek helpt ook bij het formuleren van een duidelijke visie. Een visie en een breed draagvlak bij interne en externe stakeholders is een belangrijk element voor veranderbereidheid bij de mensen. Dat klinkt als een open deur, maar veel organisaties worstelen nog met het opstellen van hun visie op de toekomstige (digitale) zorg. Waarom doen we wat we doen, wat is de impact, waar staan we eigenlijk voor? …en wie in de organisatie moet daar wat van vinden? Is iedereen gehoord in het ontwikkelen van de visie en bestaat er een breed draagvlak bij de betrokkenen? Het gebeurd regelmatig dat een financiering is verkregen en een projectleider in een afgezonderd project met een eindeloze lijst to-do’s solistisch aan de slag gaat met een aantal puntoplossingen, zonder dat het voor iedereen duidelijk is waarom juist voor deze oplossing is gekozen en op welke doelen het is gericht. Er ontbreekt dan een integrale aanpak, overzicht op gewenste impact en visie op digitale zorg. .
Tot slot helpt het eerlijke gesprek ons bij het reflecteren op ons eigen handelen. Deze tijd vraagt om meer verbinding van het hoofd en handen met ons hart. We kunnen wijzen naar het systeem, naar de technologie, naar de ander…, maar waarom doe je wat je doet? Klopt het wat je doet met je eigen normen en waarden? Als we de zorg willen veranderen en we vinden dat het anders moet, begint het met die vraag te stellen: wat heb je nodig om de zorg te verlenen? Welke behoefte is er aanwezig? Het gebruik van technologische innovatie gaat dan voor een heel groot deel niet om technologie, maar om het besef wat we er zelf mee kunnen bereiken. Technologie is (slechts) de enabler van de toekomstige zorg, niet het doel op zich.
Ongeacht de technologie, de mens blijft in de zorg immers de belangrijkste schakel.
Over Sanne Kok
Mijn naam is Sanne Kok. Ik ben werkzaam als programmamanager bij het SET-up programma. Vanuit een bevlogen wens om een waardevolle bijdrage te leveren aan de tranformatie naar de toekomstige zorg, zet ik mij in om de dialoog met elkaar te voeren en de juiste aanpak te kiezen voor het implementeren van digitale zorg. Opdat we uiteindelijk met elkaar de zorg daar waar gewenst naar de mensen thuis kunnen brengen.