PRAKTIJKVOORBEELD || Ruim negen jaar geleden werd in Dalfsen de ‘Uitprobeerdienst’ in leven geroepen, een samenwerkingsverband tussen verschillende lokale organisaties. Het belangrijkste doel: de zelfredzaamheid van de inwoners van Dalfsen vergroten, zodat zij langer veilig en zelfstandig thuis kunnen blijven wonen. Als in 2019 de SET-subsidie wordt aangekondigd, doen de verschillende organisaties gezamenlijk een aanvraag om het gebruik van de technologie in hun ‘Uitprobeerdienst’ een boost te geven. Maar dan gooit COVID-19 roet in het eten. Lees in dit praktijkvoorbeeld over de ervaringen en geleerde lessen van Saam Welzijn.
Binnen Uitprobeerdienst Dalfsen zijn verschillende partijen actief, waaronder de woningcorporatie, de thuiszorg, de bibliotheek, maatschappelijk werk, de gemeente en Saam Welzijn als welzijnsorganisatie. Daarnaast zijn er veel vrijwilligers bij betrokken. In 2019 besloten de betrokken organisaties gezamenlijk een SET-subsidie aan te vragen. “De SET sloot goed aan op de ambities en investeringen van Saam Welzijn en het samenwerkingsverband om zorg voor alle kwetsbare burgers in de gemeente Dalfsen ook digitaal toegankelijk te maken. De ambitie van het SET-project is om de Compaan in te zetten bij 400 cliënten aan het einde van de projectperiode in 2022. Dit met als doel dat cliënten daarmee langer zelfstandig thuis blijven, ook als er meer zorg nodig is”, vertelt Judith Bos, werkzaam als welzijnswerker bij Saam Welzijn.
Online kerkdienst of bellen met kleinkinderen
“Onder onze missie hing ook nog een soort ‘verborgen’ doelstelling”, vertelt Judith. “Namelijk de digitale vaardigheden van burgers te vergroten. We weten dat er nu nog steeds een grote groep bewoners is die niet met tablets of andere devices is opgegroeid, maar waarvan wel wordt verwacht dat ze met deze technologie meegaan. Bepaalde overheidsdiensten worden bijvoorbeeld alleen nog maar digitaal aangeboden. Met de Compaan wilden we ervoor zorgen dat mensen in een hele beperkte omgeving, met een eenvoudige en toegankelijke tablet, de kans krijgen om vertrouwd te raken met deze technologie. Juist als er nog geen hulpvraag of zorgbehoefte is. We stimuleren mensen om de tablet te gebruiken om borduurpatronen op te zoeken, een kerkdienst op afstand bij te wonen of te beeldbellen met een kleinkind in Ierland. Op die manier maken mensen ‘spelenderwijs’ kennis met de technologie, want van pas komt als er wel een hulpvraag ontstaat. En je bijvoorbeeld te maken krijgt met thuiszorg die met een digitale oplossing werkt.”
In januari 2020 wordt in drie grote kernen in de gemeente een e-healthaftrap gehouden. Naar aanleiding van die informatiemiddagen worden er veel huisbezoeken gepland om te inventariseren waar de behoefte ligt bij inwoners. Twee maanden later ziet de wereld er ineens heel anders uit door Covid-19. “Tijdens de lockdown laaide de aandacht voor de Compaan op: alle organisaties wilden zo snel mogelijk beeldbellen in actie hebben. De grote groep vrijwilligers die betrokken is bij de Uitprobeerdienst draaiden overuren om iedereen alle benodigde informatie en begeleiding te bieden.”
“Samen met twintig collega’s zijn we van voordeur naar voordeur gegaan om te vragen hoe het met mensen gaat en om op te halen of zij behoefte zouden hebben aan een tablet, om te horen of ze specifieke vragen hebben of ergens tegenaan lopen”
– Judith Bos, Welzijnswerker bij Saam Welzijn
350 voordeurgesprekken
“Als die storm een beetje is gaan liggen, merken Judith en haar collega’s dat het in de nieuwe setting lastig is om bewoners te blijven bereiken. De ‘Kulturhusen’ zijn dicht, de plek waar normaliter digitale vraaguurtjes werden georganiseerd om mensen te ondersteunen met digitale vragen. “Maar wij konden wel de wijk in, besloten we. Samen met twintig collega’s zijn we van voordeur naar voordeur gegaan om te vragen hoe het met mensen gaat en om op te halen of zij behoefte zouden hebben aan een tablet, om te horen of ze specifieke vragen hebben of ergens tegenaan lopen. In totaal hebben we zo’n 350 inwoners bereikt en kregen we van veel mensen terug hoe fijn het was om zich even gehoord of gezien te voelen.”
Het gaat niet om de technologie
Het SET-project loopt in september 2022 af. Het oorspronkelijk doel was de inzet van de Compaan bij 75 inwoners in het eerste jaar, 200 in het tweede jaar en uiteindelijk 400 in het derde jaar. Zijn die 400 Companen al in de buurt? “Dat getal hebben we inmiddels losgelaten. Vierhonderd is geen harde eis, maar wel een inspanningsdoel. We hebben in de gesprekken aan huis zeker met 350 bewoners gesproken, maar daarvan heeft misschien 10% de Compaan daadwerkelijk uitgeprobeerd. Dat is niet erg, want we hebben het grotere doel van ons project wel gehaald. Sterker nog: we hebben geconcludeerd dat het niet om de Compaan moet gaan. We willen niet per se zoveel mensen aan de Compaan krijgen, we willen de digivaardigheden van onze inwoners vergroten. We kwamen erachter dat er genoeg mensen zijn die wel een andere tablet of smartphone in huis hebben, maar simpelweg moeten leren om hier (meer) mee te doen. Voor hen is de Compaan niet per se een toegevoegde waarde, ze hebben gewoon wat extra ondersteuning nodig om digitaal vaardiger te worden. Dat hebben wij nu geboden.”
“SET draait om het stimuleren van e-health thuis. Daar zijn we zeker in geslaagd”
SET-doelen bijstellen
Van de SET-subsidie zijn onder andere vijftig Companen gekocht. Daarvan zijn er veertig doorverkocht naar inwoners. In het depot liggen er nu tien, die worden ingezet voor de Uitprobeerdienst. “Zonder corona waren we misschien wel meer op de oorspronkelijke koers gebleven van ons SET-project”, zegt Judith. “We wilden net met een grote thuiszorgorganisatie gaan samenwerken en daar onder andere voorlichting gaan geven. Dat is op kleine schaal wel gebeurd, maar dat had meer kunnen zijn. Waar Covid-19 wel voor zorgde, is dat we gesprekken aan de voordeur zijn gaan voeren. Er zijn misschien geen 350 extra gebruikers van de Compaan, maar er zijn wel 350 voordeurgesprekken gevoerd. Je kunt je afvragen of die gesprekken plaats hadden gevonden als er geen corona was geweest. SET draait om het stimuleren van e-health thuis. Daar zijn we zeker in geslaagd.”
Hoe was het om tussentijds deze doelen bij te stellen? “Zolang je iedereen goed meeneemt in het proces en uitlegt waarom je welke stappen neemt, is het oké. Het zijn logische en verklaarbare stappen die we hebben gemaakt. Het lijkt mij kwalijker om koste wat het kost je doelstellingen te willen halen, terwijl het duidelijk niet werkt.”
Maatwerk
Wat neemt Judith mee van het SET-project? “Het is jammer dat je binnen de SET-subsidie veelal ziet dat er focus ligt op één product. Bij ons was dat de Compaan, maar we hebben ook de Sensara, een slimme medicijndispenser of de Spotter GPS tracker. In mijn filosofie moet je meer kijken welke toepassing het meest geschikt is voor een specifiek persoon of situatie, waarbij het dan niet zoveel uitmaakt welk product je uiteindelijk inzet. Dat kan zelfs de eigen iPad zijn, als de zelfredzaamheid van iemand maar is vergroot door de inzet daarvan. Ik denk dat dat het doel moet zijn van SET, het stimuleren van technologie – maar niet specifiek van één product of device. Het is altijd maatwerk.”
Lees ook
- Klik hier voor meer praktijkvoorbeelden gerelateerd aan de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO)